Ông Phùng Quốc Hiển: Tiền của dân, một đồng cũng phải giám sát

“Nhiều điểm cản trở quá trình đầu tư công không hẳn do luật, mà do Nghị định, Thông tư ban hành hướng dẫn làm vấn đề phức tạp hơn”, ông Phùng Quốc Hiển – Phó chủ tịch Quốc hội nhận xét tại phiên thảo luận về dự thảo Luật Đầu tư công sửa đổi ngày 20/9.

Trước đề nghị sửa toàn bộ Luật Đầu tư công sau 3 năm có hiệu lực, ông Hiển nói, cần cân nhắc bởi nhiều nội dung mang tính chất “nới” hơn là vướng mắc. Ngoài ra, cũng cần xem xét sự thống nhất với các dự án luật khác có liên quan và Nghị quyết về tài chính công của Quốc hội.

“Phân cấp, phân quyền phải tuân thủ các khoản chi đảm bảo nguyên tắc ngân sách được giám sát chặt chẽ chứ không thể buông. Đây là đồng tiền bát gạo của dân, một đồng cũng phải giám sát, không thể buông lỏng được”, Phó chủ tịch Quốc hội nêu.

Thẩm tra dự thảo luật sửa đổi lần này, thường trực Uỷ ban Tài chính ngân sách cũng nhận xét, các quy định mới chỉ tập trung vào nội dung phân bổ vốn đầu tư công, từ xem xét đề xuất, phê duyệt chủ trương đến khi hoàn thành giải ngân cấp vốn cho công trình. Dự thảo Luật thiếu các quy định về quyết toán, thiếu yêu cầu về kết quả đầu ra, tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu tư, đặc biệt khi đầu tư không hiệu quả, thất thoát, lãng phí; thiếu chế tài xử lý khi xảy ra vi phạm…

Giao vốn chậm, đổ thừa hết cho Luật là không đúng

Một trong những yêu cầu quan trọng trong lần sửa đổi này là phải cải cách thủ tục hành chính. Nhưng, đối chiếu dự thảo Luật cho thấy còn nhiều thủ tục chưa được đơn giản hóa, thậm chí một số còn phức tạp hơn như quy trình xử lý nguồn vốn ODA, quy trình thẩm định, phê duyệt các dự án thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn 3 năm…

Đồng ý quy định nào “cứng nhắc thì rà lại, cái gì thiếu, chưa đồng bộ thì sửa”, nhưng theo Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân, những bất cập nêu trong tờ trình chưa đủ thuyết phục. “Cần rà lại cái gì thiếu, chưa đồng bộ thì sửa, còn những khó khăn thực tế không phải do luật mà do công tác điều hành chưa nghiêm thì không sửa”, Chủ tịch Kim Ngân nhấn mạnh.

Bà lấy ví dụ dự án đường cao tốc, sân bay Long Thành đã có chủ trương đầu tư, bố trí vốn song chậm giao vốn 8 tháng. “Sắp hết năm 2018, dự án đường cao tốc mới mở thầu, tôi e rằng lời hứa của Bộ trưởng Giao thông Vận tải trước cử tri, Quốc hội đến cuối nhiệm kỳ sẽ thông một số đoạn trên tuyến là khó khả thi. Vấn đề ở đây là do giao vốn”, Chủ tịch Quốc hội nói và nhấn mạnh, việc vốn ít, không đủ cân đối thì không phải do luật.

Lãnh đạo Quốc hội cũng cho rằng cần xem lại, những quy định hướng dẫn trong Nghị định của Chính phủ về Luật Đầu tư công có khiến thủ tục nhiều hơn, gây khó khăn và ảnh hưởng tới tiến độ đầu tư công hay không.

“Nói như vậy không có nghĩa phủ nhận Luật Đầu tư công còn một số vấn đề bất cập, cần sửa đổi. Nhưng nếu đổ thừa hết do luật thì không đúng, mà do khâu tổ chức thực hiện chưa nghiêm”, bà Ngân nhắc lại.

Sửa Luật Đầu tư công sẽ thu hẹp thẩm quyền Thường vụ Quốc hội?

Các quy định liên quan đến thẩm quyền Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng… đã được Chính phủ chỉnh sửa theo hướng tăng cường phân cấp; thu hẹp các nội dung cần trình Quốc hội quyết định so với Luật hiện hành; không quy định thẩm quyền của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. “Điều này là chưa phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước, Nghị quyết 26 của Quốc hội và một số văn bản liên quan”, ông Hải nhận xét.

Theo Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính ngân sách Nguyễn Đức Hải, trong 106 điều luật có đến gần 30 điều quy định giao Chính phủ hướng dẫn, trong đó, nhiều nội dung quan trọng không thuộc thẩm quyền hướng dẫn.

Phó chủ tịch Đỗ Bá Tỵ đặt câu hỏi về đề xuất bỏ quyền hạn của Thường vụ Quốc hội trong quyết định kế hoạch đầu tư công trung hạn, và giao thẩm quyền này cho Chính phủ. “Thời gian qua vướng mắc chỗ nào, vì sao lại xin thay đổi thẩm quyền quyết định như vậy”, ông Tỵ hỏi ban soạn thảo.

Ngoài ra, khi đề xuất bỏ quyền hạn như vậy, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cũng đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng làm rõ việc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội có gây khó khăn, cản trở hoạt động đầu tư hay không.

Giải trình ngay sau đó, Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định, có sự hiểu lầm và dự thảo Luật sửa đổi không có điều nào giảm hay bỏ quyền hạn của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Thay vào đó, chỉ điều chỉnh thẩm quyền giữa Chính phủ và Quốc hội với dự án trọng điểm quốc gia từ 10.000 tỷ lên 35.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Nguyễn Đức Hải nói, dự thảo không có chữ nào ghi bỏ thẩm quyền nhưng có những quy trình thủ tục được nêu trong luật cũ mà dự thảo luật mới không nêu thì theo ông, “rõ ràng không còn thẩm quyền”.

Về đề xuất nâng quy định dự án trọng điểm quốc gia sử dụng vốn đầu tư công phải từ 35.000 tỷ đồng trở lên (hiện là 10.000 tỷ đồng), ông Nguyễn Đức Hải – Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính ngân sách cho rằng, tờ trình của Chính phủ mới chỉ nêu mức này tương đương 0,6% GDP mà chưa đưa ra cơ sở điều chỉnh, đánh giá tác động nên chưa đủ căn cứ. 

“Quy định hiện hành để xác định mức vốn của dự án quan trọng quốc gia là từ 10.000 tỷ đồng trở lên đã được tính toán phù hợp với điều kiện thực tế và khả năng cân đối nguồn vốn của ngân sách. Số dự án có tổng mức đầu tư ở mức này là rất ít”, ông Hải nói. 

Bà Nguyễn Thanh Hải – Trưởng Ban Dân nguyện cũng đồng tình, bởi nếu chỉ căn cứ vào GDP để nâng tiêu chí dự án phải trình Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội là chưa hợp lý. “Cần căn cứ vào năng lực của cơ quan thẩm định, cho phép và khi số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ngày càng cao, có đủ năng lực và thời gian thì đáng ra số vốn được quy định phải trình càng giảm”, bà Hải lưu ý.

Kết luận, Phó chủ tịch Phùng Quốc Hiển cho rằng, nhiều vấn đề tờ trình nêu cần sửa “chưa đủ độ chín”. Thực tế vướng mắc triển khai Luật Đầu tư công vừa qua có một phần chưa phù hợp của Nghị định, Thông tư, phối hợp chưa tốt giữa Trung ương và địa phương. Do đó, cơ quan thường vụ Quốc hội thống nhất, không sửa toàn bộ luật, chỉ sửa những gì vướng mắc và có đánh giá tác động đầy đủ.

“Sau 5 năm thực hiện luật đánh giá đầy đủ thì mới sửa, nếu sửa giờ thì phá vỡ toàn bộ kế hoạch đầu tư công trung hạn đề ra”, ông chốt lại.

Nguyễn Hoài